کتاب وجه دین

وجه دین، تالیف حکیم ناصرخسرو قبادیانى( ۳۹۴ تا ۴۸۱ ق)، شاعر و اندیشمند بزرگ قرن پنجم و صاحب آثار نثر و نظم بسیار مى‏باشد.

ناصر خسرو این کتاب را در تاویلات احکام شریعت بر طریقه اسماعیلیان نوشته است. وى در این کتاب آیات و احادیث بسیارى را بر مشرب اسماعیلى به تاویل کشانده است. بعضى معتقدند که این کتاب ترجمه آثار کهن و برجسته اسماعیلى عهد فاطمیان است، لکن به سبب تغییر کلى لحن آن، به ماهیت کتاب اصلى نمى‏توان پى برد.

ناصر در علت نام گذارى کتاب خود به وجه دین مى‏گوید:

نام نهادیم مر این کتاب را روى دین، از بهر آن که همه چیزها را مردم به روى توان شناخت و خردمندى که این کتاب را بخواند دین را بشناسد

وى در این کتاب پس از تبیین فلسفه و اعتقادات اسماعیلى، به بیان کلیاتى در باب وجوب ذات الهى و علم و بهشت و دوزخ و قرآن… پرداخته و در آداب عبادات به تفصیل وارد بحث از« تأویل» شده است.

کتاب« وجه دین»، به ظن قوى از تألیفات حکیم ناصر خسرو است و در کتب مختلفه تألیف آن را به مشارالیه نسبت داده‏ اند

ساختار و گزارش محتوا

این کتاب؛ مشتمل بر پنجاه و یک گفتار است. از گفتار سیزدهم تاویل اعوذ بالله من الشیطان الرجیم و آن گاه تاویل بسم الله الرحمن الرحیم و سپس آداب و دستورهاى فقهى یکایک به روش اسماعیلى شرح و تاویل مى‏گردد. عناوین برخى از این گفتارها بدین شرح است:

اندر اثبات حجّت خداى‏تعالى.

اندر پیدا کردن خداوند حق از جمله دعوى کنندگان.

اندر علم؛ یعنى دانش که چیست.

اندر علم روحانى لطیف.

اندر بهشت و در او و کلید در او.

اندر دوزخ و کلید در او.

اندر واجبى فرستادن پیغمبران و تعداد ایشان.

اندر صفت قرآن و تأویل آن.

اندر اثبات ظاهر و باطن کتاب و شریعت.

اندر کلمه اخلاص و بیان شهادت او.

اندر سوره اخلاص و بیان آن.

فصل در تأویل الا للّه الدین الخالص.

اندر تأویل اعوذ باللّه من الشیطان الرّجیم.

اندر تأویل بسم اللّه الرّحمن الرّحیم.

اندر تأویل آبدست و آداب آن.

اندر تأویل تیمم کردن به خاک.

اندر تأویل بانگ نماز.

فصل اندر تعصب شیعت که نماز کوتاه نشاید کردن مسافر را.

اندر تأویل پنج وقت نماز و عدد رکعات او.

اندر تأویل نماز آدینه.